BREVIARIUM ROMANUM

10 maius 2010
Pro O.P.: S. Antonii de Firenze, episcopi, memoria

Boni pastoris charismate insignitus, archiepiscopus fuit optimus: vigilanti cura præsens, in pauperes sollicitus, absconditos præsertim pro quibus societatem «Bonorum virorum S. Martini » instituit, hodiernæ rationem socialis adsistentiæ ac servitii præcurrens, beneficus ipse adeo ut omnibus se privaret, reformator cleri severus sed moderatus, pastor, catechista, prædicator præcipue. Multa scripsit doctrina et caritate plena: opus eius princeps, Summa moralis, testatur illum maximum fuisse illius scientiæ magistrum. Obiit die 2 maii 1459. Hadrianus VI die 31 maii 1523 ipsum sanctorum catalogo adscripsit.

V. Deus, in adiutórium meum inténde.
R. Dómine, ad adiuvándum me festína.

Glória Patri et Fílio et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper
et in sǽcula sæculórum. Amen. Allelúia.

HYMNUS

Atræ noctis obscúritas
Antoníni fulgóribus
fugátur, qui prodígiis
vitæ et signórum rádiat.

Virginitáte níveus,
doctrínæ luce spléndidus,
præsul et pastor óptimus,
clarum virtútis spécimen.

Pauper amávit páuperes,
in míseros miséricors,
intrépidus in pérditos,
plusquam mitis in húmiles.

prædicatórum Ordinem
delégit inter céteros,
ut lítteris et móribus
incúmberet ardéntius.

Deo Patri sit glória,
eiúsque soli Fílio,
cum Spíritu Paráclito,
et nunc et in perpétuum. Amen.

PSALMODIA

Ant. 1 Inclína ad me, Dómine, aurem tuam, ut éruas me. Allelúia.

Pater, in manus tuas commendo spiritum meum. (Lc 23, 46)

² In te, Dómine, sperávi, non confúndar in ætérnum; *
      in iustítia tua líbera me.
³ Inclína ad me aurem tuam, *
      accélera, ut éruas me.
  Esto mihi in rupem præsídii et in domum munítam, *
      ut salvum me fácias. –

⁴ Quóniam fortitúdo mea et refúgium meum es tu *
      et propter nomen tuum dedúces me et pasces me.
⁵ Edúces me de láqueo, quem abscondérunt mihi, *
      quóniam tu es fortitúdo mea. –

⁶ In manus tuas comméndo spíritum meum; *
      redemísti me, Dómine, Deus veritátis.
⁷ Odísti observántes vanitátes supervácuas, *
      ego autem in Dómino sperávi.
⁸ Exsultábo et lætábor in misericórdia tua, *
      quóniam respexísti humilitátem meam;
   agnovísti necessitátes ánimæ meæ, †
⁹     nec conclusísti me in mánibus inimíci; *
      statuísti in loco spatióso pedes meos.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 1 Inclína ad me, Dómine, aurem tuam, ut éruas me. Allelúia.

Ant. 2 Illúmina fáciem tuam super servum tuum, Dómine. Allelúia.

¹⁰ Miserére mei, Dómine, quóniam tríbulor; †
       conturbátus est in mæróre óculus meus, *
       ánima mea et venter meus.
¹¹ Quóniam defécit in dolóre vita mea *
       et anni mei in gemítibus;
    infirmáta est in paupertáte virtus mea, *
       et ossa mea contabuérunt. –

¹² Apud omnes inimícos meos factus sum oppróbrium †
       et vicínis meis valde et timor notis meis: *
       qui vidébant me foras, fugiébant a me.
¹³ Oblivióni a corde datus sum tamquam mórtuus; *
       factus sum tamquam vas pérditum.
¹⁴ Quóniam audívi vituperatiónem multórum: *
       horror in circúitu;
    in eo dum convenírent simul advérsum me, *
       auférre ánimam meam consiliáti sunt. -

¹⁵ Ego autem in te sperávi, Dómine; †
       dixi: "Deus meus es tu, *
¹⁶    in mánibus tuis sortes meæ."
    Eripe me de manu inimicórum meórum *
       et a persequéntibus me;
¹⁷ illústra fáciem tuam super servum tuum, *
       salvum me fac in misericórdia tua.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 2 Illúmina fáciem tuam super servum tuum, Dómine. Allelúia.

Ant. 3 Benedíctus Dóminus, quóniam mirificávit misericórdiam suam mihi. Allelúia.

²⁰ Quam magna multitúdo dulcédinis tuæ, Dómine, *
       quam abscondísti timéntibus te.
    Perfecísti eis, qui sperant in te, *
       in conspéctu filiórum hóminum.
²¹ Abscóndes eos in abscóndito faciéi tuæ *
       a conturbatióne hóminum;
    próteges eos in tabernáculo *
       a contradictióne linguárum. –

²² Benedíctus Dóminus, *
       quóniam mirificávit misericórdiam suam mihi in civitáte muníta.
²³ Ego autem dixi in trepidatióne mea: *
       "Præcísus sum a conspéctu oculórum tuórum."
    Verúmtamen exaudísti vocem oratiónis meæ, *
       dum clamárem ad te. –

²⁴ Dilígite Dóminum, omnes sancti eius: †
       fidéles consérvat Dóminus *
       et retríbuit abundánter faciéntibus supérbiam.
²⁵ Viríliter ágite, et confortétur cor vestrum, *
       omnes, qui sperátis in Dómino.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 3 Benedíctus Dóminus, quóniam mirificávit misericórdiam suam mihi. Allelúia.

V. Cor meum et caro mea, allelúia.
R. Exsultavérunt in Deum vivum, allelúia.

LECTIO PRIOR

De Epístola prima beáti Ioánnis apóstoli

     Filíoli mei, hæc scribo vobis, ut non peccétis. Sed si quis peccáverit, advocátum habémus ad Patrem, Iesum Christum iustum; et ipse est propitiátio pro peccátis nostris, non pro nostris autem tantum sed étiam pro totíus mundi.
     Et in hoc cognóscimus quóniam nóvimus eum: si mandáta eius servémus. Qui dicit: «Novi eum», et mandáta eius non servat, mendax est, et in isto véritas non est; qui autem servat verbum eius, vere in hoc cáritas Dei consummáta est. In hoc cognóscimus quóniam in ipso sumus. Qui dicit se in ipso manére, debet, sicut ille ambulávit, et ipse ambuláre.
     Caríssimi, non mandátum novum scribo vobis, sed mandátum vetus, quod habuístis ab inítio: mandátum vetus est verbum, quod audístis. Verúmtamen mandátum novum scribo vobis, quod est verum in ipso et in vobis, quóniam ténebræ tránseunt, et lumen verum iam lucet. Qui dicit se in luce esse et fratrem suum odit, in ténebris est usque adhuc. Qui díligit fratrem suum, in lúmine manet, et scándalum ei non est; qui autem odit fratrem suum, in ténebris est et in ténebris ámbulat, et nescit quo vadat, quóniam ténebræ obcæcavérunt óculos eius.

RESPONSORIUM

LECTIO ALTERA

Ex Sermónibus sancti Antoníni epíscopi

     Ait in Apocalýpsi Ioánnes: Osténdit mihi Dóminus lignum vitæ ex utráque parte flúminis áfferens fructus. Lignum vitæ Christus crucifíxus est, qui dícitur esse ex utráque parte flúminis, quia patres Véteris et Novi Testaménti per ipsum salváti sunt. Et ipse Deus in cruce affert fructus universáles ad salútem humáni géneris per lignum crucis prodúctos, ut in figúra habémus. Quorum quáttuor considerántur respéctu humáni géneris.
     Primus fructus est prétium nostræ redemptiónis, quia sicut dicit Ambrósius: tantum fuit peccátum nostrum, quod rédimi non poterámus nisi Unigénitus Dei Fílius morerétur pro nobis debitóribus. Et rátio huius est, quia culpa humáni géneris erat infiníta ex parte illíus quem offéndit, et ex parte boni quo privátur, et ex parte natúræ quam infécit. ídeo necessárium fuit, quod purgarétur per passiónem domínicam. Et hoc est quod dicit Petrus: Non corruptibílibus auro vel argénto redémpti estis de vestra vana conversatióne, sed pretióso sánguine quasi Agni incontamináti et immaculáti Christi.
     Secúndus fructus est privilégium divínæ dilectiónis. Donária enim consuevérunt excitáre hómines ad amórem, et maius donárium ad maiórem amórem, iuxta illud: Cui plus dimíttitur, plus díligit. Sed illud est maius donárium, quod plus dilígitur. Sed inter ómnia diligibília, infra primum diligíbile, magis diligíbilis est vita. Qui ergo suam vitam dat pro amíco, máximum tríbuit donárium iuxta illud Bernárdi: super ómnia reddit te mihi amábilem, bone Iesu, calix quem bibísti, opus redemptiónis nostræ.
     Tértius fructus est scutum nostræ defensiónis. Ante passiónem Christi multi in idolatríam labebántur nec póterant diábolo resístere. Sed post passiónem Christi, débilis est hostis efféctus, ita ut nullus possit vinci vel succúmbere nisi velit, sicut dicit Gregórius: débilis est hostis qui non vincit nisi voléntem. Hoc autem consecúti sumus per ipsíus mortem, propter quod dícitur: Ipsi vicérunt eum propter sánguinem Agni. Hic quidem sanguis debet esse per fidem in óculis fidélium per quem animéntur ad pugnam iuxta illud: Recogitáte eum qui talem advérsus semetípsum a peccatóribus sustínuit contradictiónem, ut non fatigémini ánimis vestris deficiéntes.
     Quartus fructus est fastígium nostræ exaltatiónis. Máxima quidem esset exaltátio alicúius civitátis, si de ea eligerétur áliquis in imperatórem qui toti mundo imperáret, vel Summus Póntifex qui toti Ecclésiæ præésset. Et secúndum hunc modum magna est dígnitas humánæ natúræ, quia Christus per mortem, quam in humána natúra sustínuit, quod est super omne nomen recépit iuxta illud: Propter quod et Deus exaltávit illum, et donávit illi nomen, quod est super omne nomen. Et in hac natúra in qua passus est debet univérsam creatúram iudicáre, secúndum illud: Constitútus a Deo iudex vivórum et mortuórum. Huic omnes Prophétæ testimónium pérhibent remissiónem peccatórum accípere per Nomen eius omnes qui credunt in eum.

RESPONSORIUM

Vel alia:

E Prólogo Summæ morális sancti Antoníni epíscopi

     Quam magnificáta sunt ópera tua, Dómine! Omnia in sapiéntia fecísti; impléta est terra possessióne tua. Contemplátur prophéta in excéssu mentis pósitus divínam maiestátem, stupefáctus ad magnitúdinem bonitátis eius, quam maniféstat in opéribus suis, et ad ipsum lóquitur. Ubi et mystérium sanctíssimæ Trinitátis satis demonstrátur, cuius suffrágium semper et postuláre et expectáre debémus, ut ópera bona nostra quæ sunt sua ad finem perdúcat. Sine eo enim summo nulla natura subsístit, ait Plato, nulla rátio intéllegit, nulla áctio éxpedit, nec eo prætermísso, ullum rite fundátur exórdium.
     In primis igítur insínuat miram poténtiam quæ Patri attribúitur, ibi: Magnificáta sunt ópera tua, Dómine. Secundo exímiam sapiéntiam quæ Fílio adícitur, ibi: ómnia in sapiéntia fecísti. Et tértio nímiam ad nos benevoléntiam quæ Spíritui Sancto ascríbitur, ibi: impléta est terra possessióne tua.
     Quantum ad primum dicit Mardochǽus loquens ad Deum de sua mira poténtia quam osténdit in creatióne: Dómine rex omnípotens, in ditióne tua cuncta sunt pósita... Tu enim fecísti cælum et terram et quidquid cæli ámbitu continétur. Ubi osténditur sua poténtia máxima Patri attribúta de níhilo cuncta fáciens, non ex præiacénti matéria, ut ártifex.
     Quantum ad secúndum dícitur: fons sapiéntiæ Verbum Dei in excélsis. Et ómnia per ipsum facta sunt. Est enim Verbum Fílius Dei quasi ars quædam omnipoténtis Patris per quam et in qua cum summa ratióne et óptima facta sunt ómnia: ómnia in sapiéntia fecísti. Et quia sapiéntis est ordináre, hinc est quod ómnia cum máximo órdine facta sunt ut ómnia téneant locum suum sibi decéntem. Ex quo appáret pulchritúdo univérsi, et mundum divína providéntia regi. Omnia útique in sapiéntia fecísti.
     Demum ipse mundus velut quidam liber scriptus intus et foris qui docet nos sapiéntiam, non solum de divínis cognitiónem secúndum illud: invisibília enim ipsíus, scílicet Dei, a creatúra mundi, per ea quæ facta sunt intellécta, conspiciúntur, sed étiam docet sapiéntiam de agéndis secúndum illud: intérroga iuménta et docébunt te, et volatília cæli, et indicábunt tibi. Lóquere terræ, et respondébit tibi, et narrábunt pisces maris, dum ómnibus præcéptum quod pósuit ut fáciant ad quod creáta sunt, numquam prætéreunt, se áliis commúnicant, terra fructíficat et árbores et nihil otiósum, et multa et innúmera documénta nobis tríbuunt ex proprietátibus suis ad bene vivéndum; et sic ómnia in sapiéntia fecísti, id est ad dandum nobis sapiéntiam ex eis.
     Quantum ad tértium appáret certe eius ad nos nímia benevoléntia, quia ómnia fecit Deus propter hóminem, ait Augustínus, quæ cum tanta poténtia et sapiéntia facta sunt. Et hoc est, quod subdit: impléta est terra possessióne tua. Terra homo est, quia terram gerit, in quam revértitur, terram terit, de terra exsístit. Et istam implévit Deus possessióne sua.
     Póssidet Deus cæléstia, terréstria, divína. Et his ómnibus implévit terram, id est hóminem terréstria dans ad usum: ómnia subiecísti sub pédibus eius. Cæléstia, id est Angelos ad ministérium: nonne administratórii omnes spíritus sunt, missi in ministérium eorum? Quid magis Deus póssidet quam fílium suum? et hóminem Deo implévit, quando Verbum caro factum est. Sic Deus diléxit mundum, minórem vidélicet hóminem, ut Fílium suum Unigénitum daret. Unde apérte dici potest: impléta est terra possessióne tua.

RESPONSORIUM

Vel, præsertim in cantu:

Vel alia:

E Vita sancti Antoníni epíscopi, auctóre Francísco Castilionénsi

     Antonínus trédecim annis ómnium hóminum admiratióne pontificátum gessit. Primum ómnium domi famíliam modestíssimam habére vóluit, eámque non magnam, sed quæ vix offíciis necessáriis satis fáceret. Omnémque pompam omnémque luxum a victu vestitúque suo et suórum elíminans, nullam hábuit supelléctilem, nullum apparátum, non áurea vasa, non argéntea, non canes, non equos, ut pleríque prælatórum fáciunt; unum tantum párvulum mulum, qui étiam ei dono datus fúerat, domi pro extréma necessitáte retinébat. Aiébat non decére prælátum bona páuperum in nutriéndas béstias aut in quemvis álium supérfluum luxum consúmere.
     Procuratóri soli ómnium colligendórum frúctuum proventuúmque ac totíus rei familiáris administratiónem relinquébat, réliquam pastorális curæ sollicitúdinem sibi reservábat. Univérsam æque famíliam, quam sæpe número in timóre Dei vívere hortabátur, óptimo victu, seclúso tamen semper luxu supérfluo, pasci iubébat.
     Ipse cibis commúnibus vescebátur, in hisque mínime curiósus. Surgébat noctu semper, adeóque sollícite, ut signum Matutíni offícii cathedrális ecclésiæ præveníret. Cumque Divínum Offícium cum suis cléricis, magna cum attentióne et mentis elevatióne, persolvísset réliquum, quod erat témporis, usque ad horam diéi tértiam, lectióni sacræ aut componéndis libris tribuébat.
     Hora tértia Missam celebrábat, quam numquam nisi magna urgénte necessitáte reliquísset. Celebráta Missa, quod rélinquum erat diéi, totum in curæ pastorális sollicitúdine, usque ad seram noctem, præter id témporis, quod necessitáti córporis condonábat, consummábat.
     Confluébant ad eum omnes causæ civitátis, nedum clericórum, sed et laicórum plúrimæ, qui de commúni consénsu eas in illum, tamquam in óptimum ac iustíssimum cognitórem, reiciébant. Síngulis vero diébus religiósis viris quamplúrimis domus eius reférta erat, qui partim eleemósynas (ómnia enim bona sua in páuperes dis tribuébat) partim de rebus dúbiis certíssima verissimáque ab eo iudícia reportábant.
     Tanta enim erat in eo sacrárum litterárum cognítio, tanta consuetúdo, tanta dénique in consuléndo experiéntia, ut non solum cives, verum et ádvenæ plúrimi, príncipes ac præláti, de rebus gravíssimis eius senténtiam plúrimi fácerent. Ob quam rem étiam ántea frater Antonínus consiliórum appellári cœperat: sic enim ut plúrimum diminutíve, ántequam póntifex fíeret, vocári consuéverat.

RESPONSORIUM

ORATIO

Orémus:
Deus, qui beátum Antonínum epíscopum sapiéntiæ dono mirábilem effecísti, infúnde quǽsumus, fámulis tuis spíritum intellegéntiæ, veritátis et pacis, ut, quæ tibi plácita sunt, toto corde cognóscant et ágnita tota virtúte secténtur. Per Dóminum nostrum Iesum Christum, Fílium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitáte Spíritus Sancti, Deus, per ómnia sǽcula sæculórum.

    Deinde, saltem in celebratione communi, additur acclamatio:

Benedicámus Dómino.
R. Deo grátias.

    Si Officium lectionis dicitur immediate ante aliam Horam, tunc initio prædicti Officii præponi potest hymnus huic Horæ congruus; in fine vero omittuntur oratio et acclamatio Benedicámus Dómino., atque initio sequentis Horæ omittitur versus introductorius cum Glória Patri.

Breviarium Romanum

textus in versione electronica © 2000-2023 Ing. Karel Mracek Dr.h.c. (fr. Pavel, diaconus, CZ)