BREVIARIUM ROMANUM

10 maius 2012
Pro O.P.: S. Antonii de Firenze, episcopi, memoria

Boni pastoris charismate insignitus, archiepiscopus fuit optimus: vigilanti cura præsens, in pauperes sollicitus, absconditos præsertim pro quibus societatem «Bonorum virorum S. Martini » instituit, hodiernæ rationem socialis adsistentiæ ac servitii præcurrens, beneficus ipse adeo ut omnibus se privaret, reformator cleri severus sed moderatus, pastor, catechista, prædicator præcipue. Multa scripsit doctrina et caritate plena: opus eius princeps, Summa moralis, testatur illum maximum fuisse illius scientiæ magistrum. Obiit die 2 maii 1459. Hadrianus VI die 31 maii 1523 ipsum sanctorum catalogo adscripsit.

V. Deus, in adiutórium meum inténde.
R. Dómine, ad adiuvándum me festína.

Glória Patri et Fílio et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper
et in sǽcula sæculórum. Amen. Allelúia.

HYMNUS

Atræ noctis obscúritas
Antoníni fulgóribus
fugátur, qui prodígiis
vitæ et signórum rádiat.

Virginitáte níveus,
doctrínæ luce spléndidus,
præsul et pastor óptimus,
clarum virtútis spécimen.

Pauper amávit páuperes,
in míseros miséricors,
intrépidus in pérditos,
plusquam mitis in húmiles.

prædicatórum Ordinem
delégit inter céteros,
ut lítteris et móribus
incúmberet ardéntius.

Deo Patri sit glória,
eiúsque soli Fílio,
cum Spíritu Paráclito,
et nunc et in perpétuum. Amen.

PSALMODIA

Ant. 1 Elóquium Dómini scutum est ómnium sperántium in eum. Allelúia.

Si Deus pro nobis, quis contra nos? (Rom 8, 31)

³¹ Deus, impollúta via eius, †
      elóquia Dómini igne examináta; *
      protéctor est ómnium sperántium in se.
³² Quóniam quis Deus præter Dóminum? *
      Aut quæ munítio præter Deum nostrum?
³³ Deus, qui præcínxit me virtúte *
      et pósuit immaculátam viam meam;
³⁴ qui perfécit pedes meos tamquam cervórum *
      et super excélsa státuit me;
³⁵ qui docet manus meas ad prœlium, *
      et tendunt arcum ǽreum bráchia mea.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 1 Elóquium Dómini scutum est ómnium sperántium in eum. Allelúia.

Ant. 2 Déxtera tua, Dómine, suscépit me. Allelúia.

³⁶ Et dedísti mihi scutum salútis tuæ, †
      et déxtera tua suscépit me, *
      et exaudítio tua magnificávit me.
³⁷ Dilatásti gressus meos subtus me, *
      et non sunt infirmáta vestígia mea.
³⁸ Persequébar inimícos meos et comprehendébam illos *
      et non convertébar, donec defícerent.
³⁹ Confringébam illos, nec póterant stare, *
      cadébant subtus pedes meos.
⁴⁰ Et præcinxísti me virtúte ad bellum *
      et supplantásti insurgéntes in me subtus me. –

⁴¹ Et inimícos meos dedísti mihi dorsum *
      et odiéntes me disperdidísti.
⁴² Clamavérunt, nec erat qui salvos fáceret, *
      ad Dóminum, nec exaudívit eos.
⁴³ Et commínui eos ut púlverem ante fáciem venti, *
      ut lutum plateárum contrívi eos.
⁴⁴ Eripuísti me de contradictiónibus pópuli, *
      constituísti me in caput géntium.
    Pópulus, quem non cognóvi, servívit mihi, *
⁴⁵     in audítu auris obœdívit mihi.
⁴⁶ Fílii aliéni blandíti sunt mihi, †
      fílii aliéni inveteráti sunt, *
      contremuérunt in ábditis suis.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 2 Déxtera tua, Dómine, suscépit me. Allelúia.

Ant. 3 Vivat Dóminus, et exaltétur Deus salútis meæ. Allelúia.

⁴⁷ Vivit Dóminus et benedíctus Adiútor meus, *
      et exaltétur Deus salútis meæ.
⁴⁸ Deus qui das vindíctas mihi †
      et subdis pópulos sub me, *
      liberátor meus de inimícis meis iracúndis;
⁴⁹ et ab insurgéntibus in me exáltas me, *
      a viro iníquo éripis me. –

⁵⁰ Proptérea confitébor tibi in natiónibus, Dómine, *
      et nómini tuo psalmum dicam,
⁵¹ magníficans salútes regis sui †
      et fáciens misericórdiam christo suo, *
      David et sémini eius usque in sǽculum.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 3 Vivat Dóminus, et exaltétur Deus salútis meæ. Allelúia.

V. Deus et Dóminum suscitávit, allelúia.
R. Et nos suscitábit per virtútem suam, allelúia.

LECTIO PRIOR

De libro Apocalýpsis

     Venit unus de septem ángelis habéntibus septem phíalas, plenas septem plagis novíssimis, et locútus est mecum dicens: «Veni, osténdam tibi sponsam uxórem Agni». Et sústulit me in spíritu super montem magnum et altum et osténdit mihi civitátem sanctam Ierúsalem descendéntem de cælo a Deo, habéntem claritátem Dei; lumen eius símile lápidi pretiosíssimo, tamquam lápidi iáspidi, in modum crystálli; et habébat murum magnum et altum et habébat portas duódecim et super portas ángelos duódecim et nómina inscrípta, quæ sunt duódecim tríbuum filiórum Israel. Ab oriénte portæ tres et ab aquilóne portæ tres et ab austro portæ tres et ab occásu portæ tres; et murus civitátis habens fundaménta duódecim, et super ipsis duódecim nómina duódecim apostolórum Agni.
     Et qui loquebátur mecum, habébat mensúram arúndinem áuream, ut metirétur civitátem et portas eius et murum eius. Et cívitas in quadro pósita est, et longitúdo eius tanta est quanta et latitúdo. Et mensus est civitátem arúndine per stádia duódecim mília; longitúdo et latitúdo et altitúdo eius æquáles sunt. Et mensus est murum eius centum quadragínta quáttuor cubitórum, mensúra hóminis, quæ est ángeli. Et erat structúra muri eius ex iáspide, ipsa vero cívitas aurum mundum símile vitro mundo. Fundaménta muri civitátis omni lápide pretióso ornáta: fundaméntum primum iaspis, secúndus sapphírus, tértius chalcedónius, quartus smarágdus, quintus sárdonyx, sextus sárdinus, séptimus chrysólithus, octávus berýllus, nonus topázius, décimus chrysóprasus, undécimus hyacínthus, duodécimus amethýstus.
     Et duódecim portæ duódecim margarítæ sunt, et síngulæ portæ erant ex síngulis margarítis. Et platéa civitátis aurum mundum tamquam vitrum perlúcidum.
     Et templum non vidi in ea: Dóminus enim Deus omnípotens templum illíus est, et Agnus. Et cívitas non eget sole neque luna, ut lúceant ei, nam cláritas Dei illuminávit eam, et lucérna eius est Agnus. Et ambulábunt gentes per lumen eius, et reges terræ áfferunt glóriam suam in illam; et portæ eius non claudéntur per diem, nox enim non erit illic; et áfferent glóriam et divítias géntium in illam. Nec intrábit in ea áliquid coinquinátum et fáciens abominatiónem et mendácium, nisi qui scripti sunt in libro vitæ Agni.

RESPONSORIUM

LECTIO ALTERA

Ex Sermónibus sancti Antoníni epíscopi

     Ait in Apocalýpsi Ioánnes: Osténdit mihi Dóminus lignum vitæ ex utráque parte flúminis áfferens fructus. Lignum vitæ Christus crucifíxus est, qui dícitur esse ex utráque parte flúminis, quia patres Véteris et Novi Testaménti per ipsum salváti sunt. Et ipse Deus in cruce affert fructus universáles ad salútem humáni géneris per lignum crucis prodúctos, ut in figúra habémus. Quorum quáttuor considerántur respéctu humáni géneris.
     Primus fructus est prétium nostræ redemptiónis, quia sicut dicit Ambrósius: tantum fuit peccátum nostrum, quod rédimi non poterámus nisi Unigénitus Dei Fílius morerétur pro nobis debitóribus. Et rátio huius est, quia culpa humáni géneris erat infiníta ex parte illíus quem offéndit, et ex parte boni quo privátur, et ex parte natúræ quam infécit. ídeo necessárium fuit, quod purgarétur per passiónem domínicam. Et hoc est quod dicit Petrus: Non corruptibílibus auro vel argénto redémpti estis de vestra vana conversatióne, sed pretióso sánguine quasi Agni incontamináti et immaculáti Christi.
     Secúndus fructus est privilégium divínæ dilectiónis. Donária enim consuevérunt excitáre hómines ad amórem, et maius donárium ad maiórem amórem, iuxta illud: Cui plus dimíttitur, plus díligit. Sed illud est maius donárium, quod plus dilígitur. Sed inter ómnia diligibília, infra primum diligíbile, magis diligíbilis est vita. Qui ergo suam vitam dat pro amíco, máximum tríbuit donárium iuxta illud Bernárdi: super ómnia reddit te mihi amábilem, bone Iesu, calix quem bibísti, opus redemptiónis nostræ.
     Tértius fructus est scutum nostræ defensiónis. Ante passiónem Christi multi in idolatríam labebántur nec póterant diábolo resístere. Sed post passiónem Christi, débilis est hostis efféctus, ita ut nullus possit vinci vel succúmbere nisi velit, sicut dicit Gregórius: débilis est hostis qui non vincit nisi voléntem. Hoc autem consecúti sumus per ipsíus mortem, propter quod dícitur: Ipsi vicérunt eum propter sánguinem Agni. Hic quidem sanguis debet esse per fidem in óculis fidélium per quem animéntur ad pugnam iuxta illud: Recogitáte eum qui talem advérsus semetípsum a peccatóribus sustínuit contradictiónem, ut non fatigémini ánimis vestris deficiéntes.
     Quartus fructus est fastígium nostræ exaltatiónis. Máxima quidem esset exaltátio alicúius civitátis, si de ea eligerétur áliquis in imperatórem qui toti mundo imperáret, vel Summus Póntifex qui toti Ecclésiæ præésset. Et secúndum hunc modum magna est dígnitas humánæ natúræ, quia Christus per mortem, quam in humána natúra sustínuit, quod est super omne nomen recépit iuxta illud: Propter quod et Deus exaltávit illum, et donávit illi nomen, quod est super omne nomen. Et in hac natúra in qua passus est debet univérsam creatúram iudicáre, secúndum illud: Constitútus a Deo iudex vivórum et mortuórum. Huic omnes Prophétæ testimónium pérhibent remissiónem peccatórum accípere per Nomen eius omnes qui credunt in eum.

RESPONSORIUM

Vel alia:

E Prólogo Summæ morális sancti Antoníni epíscopi

     Quam magnificáta sunt ópera tua, Dómine! Omnia in sapiéntia fecísti; impléta est terra possessióne tua. Contemplátur prophéta in excéssu mentis pósitus divínam maiestátem, stupefáctus ad magnitúdinem bonitátis eius, quam maniféstat in opéribus suis, et ad ipsum lóquitur. Ubi et mystérium sanctíssimæ Trinitátis satis demonstrátur, cuius suffrágium semper et postuláre et expectáre debémus, ut ópera bona nostra quæ sunt sua ad finem perdúcat. Sine eo enim summo nulla natura subsístit, ait Plato, nulla rátio intéllegit, nulla áctio éxpedit, nec eo prætermísso, ullum rite fundátur exórdium.
     In primis igítur insínuat miram poténtiam quæ Patri attribúitur, ibi: Magnificáta sunt ópera tua, Dómine. Secundo exímiam sapiéntiam quæ Fílio adícitur, ibi: ómnia in sapiéntia fecísti. Et tértio nímiam ad nos benevoléntiam quæ Spíritui Sancto ascríbitur, ibi: impléta est terra possessióne tua.
     Quantum ad primum dicit Mardochǽus loquens ad Deum de sua mira poténtia quam osténdit in creatióne: Dómine rex omnípotens, in ditióne tua cuncta sunt pósita... Tu enim fecísti cælum et terram et quidquid cæli ámbitu continétur. Ubi osténditur sua poténtia máxima Patri attribúta de níhilo cuncta fáciens, non ex præiacénti matéria, ut ártifex.
     Quantum ad secúndum dícitur: fons sapiéntiæ Verbum Dei in excélsis. Et ómnia per ipsum facta sunt. Est enim Verbum Fílius Dei quasi ars quædam omnipoténtis Patris per quam et in qua cum summa ratióne et óptima facta sunt ómnia: ómnia in sapiéntia fecísti. Et quia sapiéntis est ordináre, hinc est quod ómnia cum máximo órdine facta sunt ut ómnia téneant locum suum sibi decéntem. Ex quo appáret pulchritúdo univérsi, et mundum divína providéntia regi. Omnia útique in sapiéntia fecísti.
     Demum ipse mundus velut quidam liber scriptus intus et foris qui docet nos sapiéntiam, non solum de divínis cognitiónem secúndum illud: invisibília enim ipsíus, scílicet Dei, a creatúra mundi, per ea quæ facta sunt intellécta, conspiciúntur, sed étiam docet sapiéntiam de agéndis secúndum illud: intérroga iuménta et docébunt te, et volatília cæli, et indicábunt tibi. Lóquere terræ, et respondébit tibi, et narrábunt pisces maris, dum ómnibus præcéptum quod pósuit ut fáciant ad quod creáta sunt, numquam prætéreunt, se áliis commúnicant, terra fructíficat et árbores et nihil otiósum, et multa et innúmera documénta nobis tríbuunt ex proprietátibus suis ad bene vivéndum; et sic ómnia in sapiéntia fecísti, id est ad dandum nobis sapiéntiam ex eis.
     Quantum ad tértium appáret certe eius ad nos nímia benevoléntia, quia ómnia fecit Deus propter hóminem, ait Augustínus, quæ cum tanta poténtia et sapiéntia facta sunt. Et hoc est, quod subdit: impléta est terra possessióne tua. Terra homo est, quia terram gerit, in quam revértitur, terram terit, de terra exsístit. Et istam implévit Deus possessióne sua.
     Póssidet Deus cæléstia, terréstria, divína. Et his ómnibus implévit terram, id est hóminem terréstria dans ad usum: ómnia subiecísti sub pédibus eius. Cæléstia, id est Angelos ad ministérium: nonne administratórii omnes spíritus sunt, missi in ministérium eorum? Quid magis Deus póssidet quam fílium suum? et hóminem Deo implévit, quando Verbum caro factum est. Sic Deus diléxit mundum, minórem vidélicet hóminem, ut Fílium suum Unigénitum daret. Unde apérte dici potest: impléta est terra possessióne tua.

RESPONSORIUM

Vel, præsertim in cantu:

Vel alia:

E Vita sancti Antoníni epíscopi, auctóre Francísco Castilionénsi

     Antonínus trédecim annis ómnium hóminum admiratióne pontificátum gessit. Primum ómnium domi famíliam modestíssimam habére vóluit, eámque non magnam, sed quæ vix offíciis necessáriis satis fáceret. Omnémque pompam omnémque luxum a victu vestitúque suo et suórum elíminans, nullam hábuit supelléctilem, nullum apparátum, non áurea vasa, non argéntea, non canes, non equos, ut pleríque prælatórum fáciunt; unum tantum párvulum mulum, qui étiam ei dono datus fúerat, domi pro extréma necessitáte retinébat. Aiébat non decére prælátum bona páuperum in nutriéndas béstias aut in quemvis álium supérfluum luxum consúmere.
     Procuratóri soli ómnium colligendórum frúctuum proventuúmque ac totíus rei familiáris administratiónem relinquébat, réliquam pastorális curæ sollicitúdinem sibi reservábat. Univérsam æque famíliam, quam sæpe número in timóre Dei vívere hortabátur, óptimo victu, seclúso tamen semper luxu supérfluo, pasci iubébat.
     Ipse cibis commúnibus vescebátur, in hisque mínime curiósus. Surgébat noctu semper, adeóque sollícite, ut signum Matutíni offícii cathedrális ecclésiæ præveníret. Cumque Divínum Offícium cum suis cléricis, magna cum attentióne et mentis elevatióne, persolvísset réliquum, quod erat témporis, usque ad horam diéi tértiam, lectióni sacræ aut componéndis libris tribuébat.
     Hora tértia Missam celebrábat, quam numquam nisi magna urgénte necessitáte reliquísset. Celebráta Missa, quod rélinquum erat diéi, totum in curæ pastorális sollicitúdine, usque ad seram noctem, præter id témporis, quod necessitáti córporis condonábat, consummábat.
     Confluébant ad eum omnes causæ civitátis, nedum clericórum, sed et laicórum plúrimæ, qui de commúni consénsu eas in illum, tamquam in óptimum ac iustíssimum cognitórem, reiciébant. Síngulis vero diébus religiósis viris quamplúrimis domus eius reférta erat, qui partim eleemósynas (ómnia enim bona sua in páuperes dis tribuébat) partim de rebus dúbiis certíssima verissimáque ab eo iudícia reportábant.
     Tanta enim erat in eo sacrárum litterárum cognítio, tanta consuetúdo, tanta dénique in consuléndo experiéntia, ut non solum cives, verum et ádvenæ plúrimi, príncipes ac præláti, de rebus gravíssimis eius senténtiam plúrimi fácerent. Ob quam rem étiam ántea frater Antonínus consiliórum appellári cœperat: sic enim ut plúrimum diminutíve, ántequam póntifex fíeret, vocári consuéverat.

RESPONSORIUM

ORATIO

Orémus:
Deus, qui beátum Antonínum epíscopum sapiéntiæ dono mirábilem effecísti, infúnde quǽsumus, fámulis tuis spíritum intellegéntiæ, veritátis et pacis, ut, quæ tibi plácita sunt, toto corde cognóscant et ágnita tota virtúte secténtur. Per Dóminum nostrum Iesum Christum, Fílium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitáte Spíritus Sancti, Deus, per ómnia sǽcula sæculórum.

    Deinde, saltem in celebratione communi, additur acclamatio:

Benedicámus Dómino.
R. Deo grátias.

    Si Officium lectionis dicitur immediate ante aliam Horam, tunc initio prædicti Officii præponi potest hymnus huic Horæ congruus; in fine vero omittuntur oratio et acclamatio Benedicámus Dómino., atque initio sequentis Horæ omittitur versus introductorius cum Glória Patri.

Breviarium Romanum

textus in versione electronica © 2000-2023 Ing. Karel Mracek Dr.h.c. (fr. Pavel, diaconus, CZ)