☼ lat ☰

BREVIARIUM ROMANUM

16 september 2022
Ss. Cornelii, papæ, et Cypriani, episcopi, martyrum, memoria ad libitum


Cornelius ordinatus est episcopus Ecclesiæ Romanæ anno 251; contra schismaticos Novatianos pugnavit et a Cypriano adiutus auctoritatem suam potuit confirmare. Ab imperatore Gallo in exsilium pulsus, apud Centumcellas (Civitavecchia) mortuus est anno 253. Eius corpus, Romam translatum, in cœmeterio Callisti sepultum est. Cyprianus natus est Carthagine circiter annum 210 ex familia ethnica. Ad fidem conversus et sacerdotio initiatus, episcopus civitatis ordinatus est anno 249. Temporibus calamitosis Ecclésiam optime rexit operibus et scriptis. In persecutione Valeriani prius exsilio mulctatus, deinde anno 258 die 14 mensis septembris martyr occubuit.

AD OFFICIUM LECTIONIS

V. Deus, in adiutórium meum inténde.
R. Dómine, ad adiuvándum me festína.

Glória Patri et Fílio et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper
et in sǽcula sæculórum. Amen. Allelúia.

HYMNUS

Rex glorióse mártyrum,
coróna confiténtium,
qui respuéntes térrea
perdúcis ad cæléstia,

Aurem benígnam prótinus
appóne nostris vócibus;
tropǽa sacra pángimus,
ignósce quod delíquimus.

Tu vincis in martýribus
parcéndo confessóribus;
tu vince nostra crímina
donándo indulgéntiam.

Præsta, Pater piíssime,
Patríque compar Unice,
cum Spíritu Paráclito
regnans per omne sǽculum. Amen.

PSALMODIA

Ant. 1 Deus meus, ne despéxeris deprecatiónem meam, a tribulatióne peccatóris.

Psalmus 54 (55), 2-15. 17-24
Contra perfidum amicum

Cœpit Iesus pavere et tædere. (Mc 14, 33)

I

2 Auribus pércipe, Deus, oratiónem meam †
      et ne abscondáris a deprecatióne mea; *
3     inténde mihi et exáudi me.
  Excússus sum in meditatióne mea et conturbátus sum *
4     a voce inimíci et a tribulatióne peccatóris. –

  Quóniam devolvérunt in me iniquitátem *
      et in ira molésti erant mihi.
5 Cor meum torquétur intra me, *
      et formído mortis cécidit super me.
6 Timor et tremor venérunt super me, *
      et contéxit me pavor. –

7 Et dixi: "Quis dabit mihi pennas sicut colúmbæ, *
      et volábo et requiéscam?
8 Ecce elongábo fúgiens *
      et manébo in solitúdine.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 1 Deus meus, ne despéxeris deprecatiónem meam, a tribulatióne peccatóris.

Ant. 2 Liberábit nos Dóminus de manu inimíci et insidiatóris.

13 Quóniam si inimícus meus maledixísset mihi, *
       sustinuíssem útique;
    et si is, qui óderat me, super me magnificátus fuísset, *
       abscondíssem me fórsitan ab eo.
14 Tu vero, homo coæquális meus, *
       familiáris meus et notus meus,
15 qui simul habúimus dulce consórtium: *
       in domo Dei ambulávimus in concúrsu. –

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 2 Liberábit nos Dóminus de manu inimíci et insidiatóris.

Ant. 3 Iacta super Dóminum curam tuam, et ipse te enútriet.

III
17 Ego autem ad Deum clamábo, *
       et Dóminus salvábit me.
18 Véspere et mane et merídie meditábor et ingemíscam, *
       et exáudiet vocem meam.
19 Rédimet in pace ánimam meam ab his, qui impúgnant me, *
       quóniam in multis sunt advérsum me.
20 Exáudiet Deus et humiliábit illos, *
       qui est ante sǽcula. –

    Non enim est illis commutátio, *
       et non timuérunt Deum.
21 Exténdit manum suam in sócios; *
       contaminávit fœdus suum.
22 Lene super butýrum est os eius, *
       pugna autem cor illíus:
    mollíti sunt sermónes eius super óleum, *
       et ipsi sunt gládii destrícti. –

23 Iacta super Dóminum curam tuam, †
       et ipse te enútriet; *
       non dabit in ætérnum fluctuatiónem iusto. –

24 Tu vero, Deus, dedúces eos *
       in púteum intéritus.
    Viri sánguinum et dolósi non dimidiábunt dies suos; *
       ego autem sperábo in te, Dómine.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 3 Iacta super Dóminum curam tuam, et ipse te enútriet.

V. Fili mi, atténde ad sapiéntiam meam.
R. Et prudéntiæ meæ inclína aurem tuam.

LECTIO PRIOR

De libro Ezechiélis prophétæ

16, 3. 5b-7a. 8-15. 35. 37a. 40-43. 59-63
Ierusalem sponsa Dei adultera

     Hæc dicit Dóminus Deus ad Ierúsalem: «Radix tua et generátio tua de terra Chánaan, pater tuus Amorrǽus et mater tua Hetthǽa. Proiécta es super fáciem terræ in abiectióne ánimæ tuæ in die, qua nata es.
     Prætériens autem te vidi te palpitáre in sánguine tuo et dixi tibi, cum esses in sánguine tuo: Vive. Dixi, inquam, tibi: In sánguine tuo vive. Crescéntem quasi germen agri dedi te, et crevísti et grandis effécta es et pervenísti ad mundum mulíebrem. Et transívi per te et vidi te; et ecce tempus tuum, tempus amántium. Et expándi amíctum meum super te et opérui ignomíniam tuam; et iurávi tibi et ingréssus sum pactum tecum, ait Dóminus Deus, et facta es mea. Et lavi te aqua et emundávi sánguinem tuum ex te et unxi te óleo; et vestívi te discolóribus et calceávi te cálceis córii delphíni et cinxi te bysso et índui te sérico. Et ornávi te ornaménto et dedi armíllas in mánibus tuis et torquem circa collum tuum; et dedi ináurem super os tuum et círculos áuribus tuis et corónam decóris in cápite tuo. Et ornáta es auro et argénto et vestíta es bysso et sérico et multicolóribus. Símilam et mel et óleum comedísti et decóra facta es veheménter nimis et apta ad regnum. Et egréssum est nomen tuum in gentes propter spéciem tuam, quia perfécta eras in decóre meo, quem posúeram super te, dicit Dóminus Deus.
     Et habens fidúciam in pulchritúdine tua fornicáta es in nómine tuo et exposuísti fornicatiónem tuam omni transeúnti, quisquis fúerit.
     Proptérea, méretrix, audi verbum Dómini: ecce ego congregábo omnes amatóres tuos. Et convocábunt contra te congregatiónem et lapidábunt te lapídibus et trucidábunt te gládiis suis. Et combúrent domos tuas igni et fácient in te iudícia in óculis mulíerum plurimárum; et fáciam ut désinas fornicári, et mercédes ultra non dabis. Et satiábo indignatiónem meam in te, et auferétur zelus meus a te; et quiéscam, nec iráscar ámplius. Eo quod non fúeris recordáta diérum adulescéntiæ tuæ et provocásti me in ómnibus his, proptérea et ego vias tuas in cápite tuo dabo, ait Dóminus Deus, et non feci iuxta scélera tua in ómnibus abominatiónibus tuis.
     Quia hæc dicit Dóminus Deus: Et fáciam tibi, sicut fecísti, qui despexísti iuraméntum, ut írritum fáceres pactum.
     Et recordábor ego pacti mei tecum in diébus adulescéntiæ tuæ et suscitábo tibi pactum sempitérnum. Et recordáberis viárum tuárum et confúnderis, cum recéperis soróres tuas te maióres cum minóribus tuis, et dabo eas tibi in fílias, sed non ex pacto tuo. Et suscitábo ego pactum meum tecum, et scies quia ego Dóminus, ut recordéris et confundáris, et non sit tibi ultra aperíre os præ confusióne tua, cum placátus fúero tibi in ómnibus, quæ fecísti», ait Dóminus Deus.

RESPONSORIUM

Cf. Is 54, 6. 8; Ez 16, 60

R. Ut mulíerem derelíctam vocávi te, in moménto indignatiónis abscóndi fáciem meam; * In misericórdia sempitérna misértus sum tui, dixit Redémptor tuus Dóminus.
V. Recordábor pacti mei tecum in diébus adulescéntiæ tuæ, et suscitábo tibi pactum sempitérnum. * In misericórdia sempitérna misértus sum tui, dixit Redémptor tuus Dóminus.

LECTIO ALTERA

Dici potest alterutra ex sequentibus lectionibus:

Ex Epístolis sancti Cypriáni epíscopi et mártyris

(Epist. 60, 1-2. 5: CSEL 3, 691-692. 694-695)

Prompta et stabilis fides

     Cypriánus Cornélio fratri suo.
     Cognóvimus, frater caríssime, fídei ac virtútis vestræ testimónia gloriósa; et confessiónis vestræ honórem sic exsultánter accépimus, ut in méritis ac láudibus vestris nos quoque partícipes et sócios computémus. Nam cum nobis et Ecclésia una sit et mens iuncta et indivídua concórdia, quis non sacérdos in consacerdótis sui láudibus tamquam in suis própriis gratulétur? aut quæ fratérnitas non in fratrum gáudio ubíque lætétur?
     Exprimi satis non potest, quanta istic exsultátio fúerit et quanta lætítia, cum de vobis próspera et fórtia comperissémus: ducem te illic confessiónis frátribus exstitísse, sed et confessiónem ducis de fratrum confessióne crevísse; ut dum præcédis ad glóriam, féceris multos glóriæ cómites, et confessórem pópulum suáseris fíeri, dum primus parátus es pro ómnibus confitéri: ut non inveniámus quid prius prædicáre in vobis debeámus, utrúmne tuam promptam et stábilem fidem, an inseparábilem fratrum caritátem. Virtus illic epíscopi præcedéntis públice comprobáta est, adunátio sequéntis fraternitátis osténsa est. Dum apud vos unus ánimus et una vox est, Ecclésia omnis Romána conféssa est.
     Cláruit, frater caríssime, fides quam de vobis beátus Apóstolus prædicávit. Hanc laudem virtútis et róboris firmitátem iam tunc in spíritu prævidébat, et præcónio futurórum mérita vestra contéstans, dum paréntes laudat, fílios provocábat. Dum sic unánimes, dum fortes estis, magna et céteris frátribus unanimitátis et fortitúdinis exémpla tribuístis.
     Hortámur plane, quantum póssumus, frater caríssime, pro caritáte mútua qua nobis ínvicem cohærémus, ut quóniam providéntia Dómini monéntis instrúimur, et divínæ misericórdiæ consíliis salúbribus admonémur appropinquáre iam certáminis et agónis nostri diem, ieiúniis, vigíliis, oratiónibus insístere cum omni plebe non desinámus. Hæc sunt enim nobis arma cæléstia, quæ stare et perseveráre fórtiter fáciunt; hæc sunt muniménta spiritália et tela divína, quæ prótegunt.
     Mémores nostri ínvicem simus, concórdes atque unánimes, utrobíque pro nobis semper orémus, pressúras et angústias mútua caritáte relevémus.

Vel alia:

Ex Actis proconsuláribus de martýrio sancti Cypriáni epíscopi

(Acta, 3-6: CSEL 3, 112-114)

In re tam iusta, nulla est consultatio

     Die octáva décima calendárum octóbrium mane multa turba convénit ad Sexti, secúndum præcéptum Galérii Máximi procónsulis. Et ita idem Galérius Máximus procónsul eádem die Cypriánum sibi offérri præcépit in átrio Saucíolo sedénti. Cumque oblátus fuísset, Galérius Máximus procónsul Cypriáno epíscopo dixit: «Tu es Tháscius Cypriánus?». Cypriánus epíscopus respóndit: «Ego sum».
     Galérius Máximus procónsul dixit: «Tu papam te sacrílegæ mentis homínibus præbuísti?». Cypriánus epíscopus respóndit: «Ego».
     Galérius Máximus procónsul dixit: «Iussérunt te sacratíssimi imperatóres cæremoniári». Cypriánus epíscopus dixit: «Non fácio».
     Galérius Máximus ait: «Cónsule tibi». Cypriánus epíscopus respóndit: «Fac quod tibi præcéptum est; in re tam iusta, nulla est consultátio».
     Galérius Máximus collocútus cum concílio senténtiam vix et ægre dixit verbis huiúsmodi: «Diu sacrílega mente vixísti, et plúrimos nefáriæ tibi conspiratiónis hómines aggregásti, et inimícum te diis Románis et religiónibus sacris constituísti, nec te pii et sacratíssimi príncipes Valeriánus et Galliénus Augústi et Valeriánus nobilíssimus Cæsar ad sectam cæremoniárum suárum revocáre potuérunt. Et ídeo cum sis nequissimórum críminum auctor et sígnifer deprehénsus, eris ipse documénto his quos scélere tuo tecum aggregásti: sánguine tuo sanciétur disciplína». Et his dictis decrétum ex tabélla recitávit: «Tháscium Cypriánum gládio animadvérti placet». Cypriánus epíscopus dixit: «Deo grátias».
     Post hanc vero senténtiam turba fratrum dicébat: «Et nos cum ipso decollémur». Propter hoc tumúltus fratrum exórtus est, et multa turba eum prosecúta est. Et ita idem Cypriánus in agrum Sexti prodúctus est, et ibi se lacérna byrro exspoliávit, et genu in terra flexit, et in oratiónem se Dómino prostrávit. Et cum se dalmática exspoliásset et diacónibus tradidísset, in línea stetit et cœpit spiculatórem sustinére.
     Cum venísset autem spiculátor, iussit suis ut eídem spiculatóri vigínti quinque áureos darent. Linteámina vero et manuália a frátribus ante eum mittebántur. Póstea vero beátus Cypriánus manu sua óculos sibi texit. Qui cum lacínias manuáles ligáre sibi non potuísset, Iuliánus présbyter et Iuliánus subdiáconus ei ligavérunt.
     Ita beátus Cypriánus passus est, eiúsque corpus propter gentílium curiositátem in próximo pósitum est. Inde per noctem sublátum cum céreis et scolácibus ad áreas Macróbii Candidiáni procuratóris, quæ sunt in via Mappaliénsi iuxta piscínas, cum voto et triúmpho magno dedúctum est. Post paucos autem dies Galérius Máximus procónsul decéssit.
     Passus est autem beatíssimus Cypriánus martyr die octáva décima calendárum octóbrium sub Valeriáno et Galliéno imperatóribus, regnánte vero Dómino nostro Iesu Christo, cui est honor et glória in sǽcula sæculórum. Amen.

RESPONSORIUM


R. Prœliántes nos et fídei congressióne pugnántes, spectat Deus, spectant ángeli eius, spectat et Christus. * Quanta est glóriæ dígnitas, et quanta felícitas præsénte Deo cóngredi, et Christo iúdice coronári.
V. Armémur víribus totis et parémur ad agónem mente incorrúpta, fide íntegra, virtúte devóta. * Quanta est glóriæ dígnitas, et quanta felícitas præsénte Deo cóngredi, et Christo iúdice coronári.

ORATIO

Orémus:
Deus, qui pópulo tuo beátos Cornélium et Cypriánum sédulos pastóres et invíctos mártyres præstitísti, concéde, ut, eórum intercessióne, fide et constántia roborémur, et pro Ecclésiæ unitáte óperam tribuámus impénse. Per Dóminum nostrum Iesum Christum, Fílium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitáte Spíritus Sancti, Deus, per ómnia sǽcula sæculórum.

    Deinde, saltem in celebratione communi, additur acclamatio:

Benedicámus Dómino.
R. Deo grátias.

    Si Officium lectionis dicitur immediate ante aliam Horam, tunc initio prædicti Officii præponi potest hymnus huic Horæ congruus; in fine vero omittuntur oratio et acclamatio Benedicámus Dómino., atque initio sequentis Horæ omittitur versus introductorius cum Glória Patri.

Breviarium Romanum

textus in versione electronica © 2000-2023 Ing. Karel Mracek Dr.h.c. (fr. Pavel, diaconus, CZ)