BREVIARIUM ROMANUM

16 september 2023
Ss. Cornelii, papæ, et Cypriani, episcopi, martyrum, memoria ad libitum

V. Deus, in adiutórium meum inténde.
R. Dómine, ad adiuvándum me festína.

Glória Patri et Fílio et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper
et in sǽcula sæculórum. Amen. Allelúia.

HYMNUS

Rex glorióse mártyrum,
coróna confiténtium,
qui respuéntes térrea
perdúcis ad cæléstia,

Aurem benígnam prótinus
appóne nostris vócibus;
tropǽa sacra pángimus,
ignósce quod delíquimus.

Tu vincis in martýribus
parcéndo confessóribus;
tu vince nostra crímina
donándo indulgéntiam.

Præsta, Pater piíssime,
Patríque compar Unice,
cum Spíritu Paráclito
regnans per omne sǽculum. Amen.

PSALMODIA

Ant. 1 Confiteántur Dómino misericórdiæ eius, et mirabília eius fíliis hóminum.

Verbum misit Deus filiis Israel evangelizans pacem per Iesum Christum. (Act 10, 36)

¹ Confitémini Dómino, quóniam bonus, *
      quóniam in sǽculum misericórdia eius.
² Dicant, qui redémpti sunt a Dómino, *
      quos redémit de manu adversárii,
³ et de regiónibus congregávit eos, †
      a solis ortu et occásu, *
      ab aquilóne et mari. –

⁴ Erravérunt in solitúdine, in inaquóso, *
      viam civitátis habitatiónis non invenérunt.
⁵ Esuriéntes et sitiéntes, *
      ánima eórum in ipsis defécit.
⁶ Et clamavérunt ad Dóminum, cum tribularéntur, *
      et de necessitátibus eórum erípuit eos. –

⁷ Et dedúxit eos in viam rectam, *
      ut irent in civitátem habitatiónis.
⁸ Confiteántur Dómino propter misericórdiam eius *
      et mirabília eius in fílios hóminum,
⁹ quia satiávit ánimam sitiéntem *
      et ánimam esuriéntem replévit bonis. –

¹⁰ Sedéntes in ténebris et umbra mortis, *
      vincti in mendicitáte et ferro,
¹¹ quia exacerbavérunt elóquia Dei *
      et consílium Altíssimi sprevérunt.
¹² Et humiliávit in labóribus cor eórum, *
      infirmáti sunt, nec fuit qui adiuváret.
¹³ Et clamavérunt ad Dóminum, cum tribularéntur, *
      et de necessitátibus eórum liberávit eos. –

¹⁴ Et edúxit eos de ténebris et umbra mortis *
      et víncula eórum dirúpit.
¹⁵ Confiteántur Dómino propter misericórdiam eius *
      et mirabília eius in fílios hóminum,
¹⁶ quia contrívit portas ǽreas *
      et vectes férreos confrégit.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 1 Confiteántur Dómino misericórdiæ eius, et mirabília eius fíliis hóminum.

Ant. 2 Ipsi vidérunt ópera Dei et mirabília eius.

¹⁷ Stulti facti sunt in via iniquitátis suæ *
      et propter iniustítias suas afflícti sunt;
¹⁸ omnem escam abomináta est ánima eórum, *
      et appropinquavérunt usque ad portas mortis.
¹⁹ Et clamavérunt ad Dóminum, cum tribularéntur, *
      et de necessitátibus eórum liberávit eos.
²⁰ Misit verbum suum et sanávit eos *
      et erípuit eos de interitiónibus eórum.
²¹ Confiteántur Dómino propter misericórdiam eius *
      et mirabília eius in fílios hóminum,
²² et sacríficent sacrifícium laudis *
      et annúntient ópera eius in exsultatióne. –

²³ Qui descéndunt mare in návibus, *
      faciéntes operatiónem in aquis multis,
²⁴ ipsi vidérunt ópera Dómini *
      et mirabília eius in profúndo.
²⁵ Dixit et excitávit spíritum procéllæ, *
      et exaltáti sunt fluctus eius.
²⁶ Ascéndunt usque ad cælos †
      et descéndunt usque ad abýssos; *
      ánima eórum in malis tabescébat.
²⁷ Turbáti sunt et moti sunt sicut ébrius, *
      et omnis sapiéntia eórum devoráta est.
²⁸ Et clamavérunt ad Dóminum, cum tribularéntur, *
      et de necessitátibus eórum edúxit eos. –

²⁹ Et státuit procéllam eius in auram, *
      et tacuérunt fluctus eius.
³⁰ Et lætáti sunt quia siluérunt, *
      et dedúxit eos in portum voluntátis eórum.
³¹ Confiteántur Dómino propter misericórdiam eius *
      et mirabília eius in fílios hóminum,
³² et exáltent eum in ecclésia plebis *
      et in convéntu seniórum laudent eum.

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 2 Ipsi vidérunt ópera Dei et mirabília eius.

Ant. 3 Vidébunt recti et lætabúntur, et intéllegent misericórdias Dómini.

³³ Pósuit flúmina in desértum *
      et éxitus aquárum in sitim,
³⁴ terram fructíferam in salsúginem *
      a malítia inhabitántium in ea.
³⁵ Pósuit desértum in stagna aquárum *
      et terram sine aqua in éxitus aquárum. –

³⁶ Et collocávit illic esuriéntes, *
      et constituérunt civitátem habitatiónis.
³⁷ Et seminavérunt agros et plantavérunt víneas *
      et fecérunt fructum in provéntum suum.
³⁸ Et benedíxit eis, et multiplicáti sunt nimis, *
      et iuménta eórum non minorávit.
³⁹ Et pauci facti sunt et vexáti sunt *
      a tribulatióne malórum et dolóre. –

⁴⁰ Effúdit contemptiónem super príncipes *
      et erráre facit eos in desérto ínvio.
⁴¹ Et suscépit páuperem de inópia *
      et pósuit sicut oves famílias.
⁴² Vidébunt recti et lætabúntur, *
      et omnis iníquitas oppilábit os suum.
⁴³ Quis sápiens, et custódiet hæc *
      et intélleget misericórdias Dómini?

Glória Patri et Fílio *
    et Spirítui Sancto,
sicut erat in princípio et nunc et semper *
    et in sǽcula sæculórum. Amen.

Ant. 3 Vidébunt recti et lætabúntur, et intéllegent misericórdias Dómini.

V. Dómine, véritas tua usque ad nubes.
R. Iudícia tua abýssus multa.

LECTIO PRIOR

De libro Lamentatiónum

     Recordáre, Dómine, quid accíderit nobis; intuére et réspice oppróbrium nostrum. Heréditas nostra versa est ad aliénos, domus nostræ ad extráneos. Pupílli facti sumus absque patre, matres nostræ quasi víduæ. Aquam nostram pecúnia bíbimus, ligna nostra prétio comparámus. Iugum in cervícibus nostris minámur, lassis non datur réquies. Ægýptiis dédimus manum et Assýriis, ut saturarémur pane. Patres nostri peccavérunt et non sunt, et nos iniquitátes eórum portámus. Servi dominántur nostri; non est qui rédimat de manu eórum.
     Vitæ nostræ perículo afférimus panem nobis a fácie gládii in desérto. Pellis nostra quasi clíbanus exústa est propter æstum famis. Mulíeres in Sion humiliavérunt et vírgines in civitátibus Iudæ. Príncipes manu eórum suspénsi sunt; fácies senum honórem non habuérunt. Adulescéntes molam portavérunt, et púeri sub lignis corruérunt. Senes defíciunt de portis, iúvenes de choro psalléntium. Defécit gáudium cordis nostri; versus est in luctum chorus noster. Cécidit coróna cápitis nostri; væ nobis, quia peccávimus. Proptérea mæstum factum est cor nostrum, ídeo contenebráti sunt óculi nostri, propter montem Sion, quia desolátus est: vulpes ámbulant in eo. Tu autem, Dómine, in ætérnum permanébis, sólium tuum in generatiónem et generatiónem. Quare in perpétuum obliviscéris nostri, derelínquens nos in longitúdinem diérum? Convérte nos, Dómine, ad te, et convertémur; ínnova dies nostros sicut a princípio. Ergóne proíciens reppulísti nos, irátus es contra nos veheménter?

RESPONSORIUM

LECTIO ALTERA

Dici potest alterutra ex sequentibus lectionibus:

Ex Epístolis sancti Cypriáni epíscopi et mártyris

     Cypriánus Cornélio fratri suo.
     Cognóvimus, frater caríssime, fídei ac virtútis vestræ testimónia gloriósa; et confessiónis vestræ honórem sic exsultánter accépimus, ut in méritis ac láudibus vestris nos quoque partícipes et sócios computémus. Nam cum nobis et Ecclésia una sit et mens iuncta et indivídua concórdia, quis non sacérdos in consacerdótis sui láudibus tamquam in suis própriis gratulétur? aut quæ fratérnitas non in fratrum gáudio ubíque lætétur?
     Exprimi satis non potest, quanta istic exsultátio fúerit et quanta lætítia, cum de vobis próspera et fórtia comperissémus: ducem te illic confessiónis frátribus exstitísse, sed et confessiónem ducis de fratrum confessióne crevísse; ut dum præcédis ad glóriam, féceris multos glóriæ cómites, et confessórem pópulum suáseris fíeri, dum primus parátus es pro ómnibus confitéri: ut non inveniámus quid prius prædicáre in vobis debeámus, utrúmne tuam promptam et stábilem fidem, an inseparábilem fratrum caritátem. Virtus illic epíscopi præcedéntis públice comprobáta est, adunátio sequéntis fraternitátis osténsa est. Dum apud vos unus ánimus et una vox est, Ecclésia omnis Romána conféssa est.
     Cláruit, frater caríssime, fides quam de vobis beátus Apóstolus prædicávit. Hanc laudem virtútis et róboris firmitátem iam tunc in spíritu prævidébat, et præcónio futurórum mérita vestra contéstans, dum paréntes laudat, fílios provocábat. Dum sic unánimes, dum fortes estis, magna et céteris frátribus unanimitátis et fortitúdinis exémpla tribuístis.
     Hortámur plane, quantum póssumus, frater caríssime, pro caritáte mútua qua nobis ínvicem cohærémus, ut quóniam providéntia Dómini monéntis instrúimur, et divínæ misericórdiæ consíliis salúbribus admonémur appropinquáre iam certáminis et agónis nostri diem, ieiúniis, vigíliis, oratiónibus insístere cum omni plebe non desinámus. Hæc sunt enim nobis arma cæléstia, quæ stare et perseveráre fórtiter fáciunt; hæc sunt muniménta spiritália et tela divína, quæ prótegunt.
     Mémores nostri ínvicem simus, concórdes atque unánimes, utrobíque pro nobis semper orémus, pressúras et angústias mútua caritáte relevémus.

Vel alia:

Ex Actis proconsuláribus de martýrio sancti Cypriáni epíscopi

     Die octáva décima calendárum octóbrium mane multa turba convénit ad Sexti, secúndum præcéptum Galérii Máximi procónsulis. Et ita idem Galérius Máximus procónsul eádem die Cypriánum sibi offérri præcépit in átrio Saucíolo sedénti. Cumque oblátus fuísset, Galérius Máximus procónsul Cypriáno epíscopo dixit: «Tu es Tháscius Cypriánus?». Cypriánus epíscopus respóndit: «Ego sum».
     Galérius Máximus procónsul dixit: «Tu papam te sacrílegæ mentis homínibus præbuísti?». Cypriánus epíscopus respóndit: «Ego».
     Galérius Máximus procónsul dixit: «Iussérunt te sacratíssimi imperatóres cæremoniári». Cypriánus epíscopus dixit: «Non fácio».
     Galérius Máximus ait: «Cónsule tibi». Cypriánus epíscopus respóndit: «Fac quod tibi præcéptum est; in re tam iusta, nulla est consultátio».
     Galérius Máximus collocútus cum concílio senténtiam vix et ægre dixit verbis huiúsmodi: «Diu sacrílega mente vixísti, et plúrimos nefáriæ tibi conspiratiónis hómines aggregásti, et inimícum te diis Románis et religiónibus sacris constituísti, nec te pii et sacratíssimi príncipes Valeriánus et Galliénus Augústi et Valeriánus nobilíssimus Cæsar ad sectam cæremoniárum suárum revocáre potuérunt. Et ídeo cum sis nequissimórum críminum auctor et sígnifer deprehénsus, eris ipse documénto his quos scélere tuo tecum aggregásti: sánguine tuo sanciétur disciplína». Et his dictis decrétum ex tabélla recitávit: «Tháscium Cypriánum gládio animadvérti placet». Cypriánus epíscopus dixit: «Deo grátias».
     Post hanc vero senténtiam turba fratrum dicébat: «Et nos cum ipso decollémur». Propter hoc tumúltus fratrum exórtus est, et multa turba eum prosecúta est. Et ita idem Cypriánus in agrum Sexti prodúctus est, et ibi se lacérna byrro exspoliávit, et genu in terra flexit, et in oratiónem se Dómino prostrávit. Et cum se dalmática exspoliásset et diacónibus tradidísset, in línea stetit et cœpit spiculatórem sustinére.
     Cum venísset autem spiculátor, iussit suis ut eídem spiculatóri vigínti quinque áureos darent. Linteámina vero et manuália a frátribus ante eum mittebántur. Póstea vero beátus Cypriánus manu sua óculos sibi texit. Qui cum lacínias manuáles ligáre sibi non potuísset, Iuliánus présbyter et Iuliánus subdiáconus ei ligavérunt.
     Ita beátus Cypriánus passus est, eiúsque corpus propter gentílium curiositátem in próximo pósitum est. Inde per noctem sublátum cum céreis et scolácibus ad áreas Macróbii Candidiáni procuratóris, quæ sunt in via Mappaliénsi iuxta piscínas, cum voto et triúmpho magno dedúctum est. Post paucos autem dies Galérius Máximus procónsul decéssit.
     Passus est autem beatíssimus Cypriánus martyr die octáva décima calendárum octóbrium sub Valeriáno et Galliéno imperatóribus, regnánte vero Dómino nostro Iesu Christo, cui est honor et glória in sǽcula sæculórum. Amen.

RESPONSORIUM

ORATIO

Orémus:
Deus, qui pópulo tuo beátos Cornélium et Cypriánum sédulos pastóres et invíctos mártyres præstitísti, concéde, ut, eórum intercessióne, fide et constántia roborémur, et pro Ecclésiæ unitáte óperam tribuámus impénse. Per Dóminum nostrum Iesum Christum, Fílium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitáte Spíritus Sancti, Deus, per ómnia sǽcula sæculórum.

    Deinde, saltem in celebratione communi, additur acclamatio:

Benedicámus Dómino.
R. Deo grátias.

    Si Officium lectionis dicitur immediate ante aliam Horam, tunc initio prædicti Officii præponi potest hymnus huic Horæ congruus; in fine vero omittuntur oratio et acclamatio Benedicámus Dómino., atque initio sequentis Horæ omittitur versus introductorius cum Glória Patri.

Breviarium Romanum

textus in versione electronica © 2000-2023 Ing. Karel Mracek Dr.h.c. (fr. Pavel, diaconus, CZ)